Παρόλο, που τον τελευταίο καιρό οι Μαθησιακές Δυσκολίες στα Μαθηματικά (ΜΔΜ) έχουν αποτελέσει αντικείμενο έρευνας διαφορετικών επιστημών, από τη Γνωστική Ψυχολογία και τις Νευροεπιστήμες μέχρι αυτή της Εκπαίδευσης των Μαθηματικών, δεν έχει βρεθεί μέχρι στιγμής κάποιος κοινός τόπος διεξαγωγής μελετών.  Ένας από τους βασικότερους μας στόχους αποτελεί η διεξαγωγή μελετών οι οποίες λαμβάνουν υπόψη τους τις διαφορετικές ερευνητικές προσεγγίσεις των παραπάνω επιστημονικών κοινοτήτων.

Το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς βιβλιογραφίας των επιστημονικών πεδίων της Γνωστικής Ψυχολογίας και των Νευροεπιστημών επικεντρώνεται στη μελέτη της τυπικής ανάπτυξης των βασικών αριθμητικών διεργασιών, εισάγοντας μια πληθώρα όρων όπως Αναπτυξιακή Δυσαριθμησία, Μαθησιακή ανικανότητα/διαταραχή στα Μαθηματικά προκειμένου να περιγράψουν τη μη-τυπική ανάπτυξη. Ωστόσο οι παραπάνω όροι, μεταξύ άλλων, καθώς και οι αντίστοιχοι ορισμοί αποτελούν αντικείμενο αντιπαράθεσης. Επιπρόσθετα, φαίνεται πως δεν έχει βρεθεί ο ελάχιστος κοινός παρανομαστής μεταξύ των ερευνητών σχετικά με τα διαγνωστικά κριτήρια (με τους ουδούς να κυμαίνονται από το 3ο έως το 32ο εκατοστημόριο) καθώς και το περιεχόμενο των εργαλείων αξιολόγησης στις επιμέρους χώρες (με τον αντίστοιχο επιπολασμό να κυμαίνεται από 1,3% έως 13,8%). Η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο πολύπλοκη αν λάβει κανείς υπόψη του την ανομοιογένεια που παρατηρείται στις ΜΔΜ καθώς και τη συννοσηρότητα με άλλες μαθησιακές δυσκολίες/διαταραχές.

Από την άλλη πλευρά, οι ερευνητές του πεδίου της Εκπαίδευσης των Μαθηματικών φαίνεται να μη διαφοροποιούν τις ΜΔΜ  που οφείλονται σε μη-τυπική ανάπτυξη από αυτές που οφείλονται σε ακατάλληλη διδασκαλία ή ανεπαρκή φοίτηση. Ως εκ τούτου είναι εξαιρετικά δύσκολο για την ερευνητική κοινότητα της Εκπαίδευσης των Μαθηματικών να επωφεληθεί από τα ευρήματα της Γνωστικής Ψυχολογίας και των Νευροεπιστημών κατά τη μελέτη συγκεκριμένων διαδικασιών μάθησης και διδασκαλίας  μαθητών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στα Μαθηματικά. Επιπρόσθετα, η έρευνα σε αυτό το ερευνητικό πεδίο προσεγγίζει τις δυσκολίες στα Μαθηματικά κυρίως από κοινωνιολογική ή ανθρωπολογική άποψη χωρίς να λαμβάνει υπόψη ενδεχόμενες ελλειμματικές δεξιότητες των υποκειμένων, θεωρώντας πως η αποτυχία στα Μαθηματικά οφείλεται πολύ περισσότερο στο συλλογικό αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης του μαθητή, του δασκάλου και του αντίστοιχου κοινωνικού περιβάλλοντος, παρά σε ατομικά χαρακτηριστικά.

Γενικά, στην προσπάθεια αντιμετώπισης των δυσκολιών των μαθητών στα Μαθηματικά έχει αναπτυχθεί από τις εν λόγω επιστημονικές κοινότητες μια πληθώρα εκπαιδευτικών θεωριών ή παρεμβάσεων, στρατηγικών και υλικών που οι οποίες συνήθως είτε σκιαγραφούν ένα γενικό θεωρητικό πλαίσιο, είτε στοχεύουν στην αντιμετώπιση δυσκολιών σε ένα πολύ συγκεκριμένο και περιοριστικό πλαίσιο. Παρόλα αυτά, ειδικά οι εκπαιδευτικοί που δουλεύουν με «μεγαλύτερους» μαθητές (8 έως 18 ετών), ακόμα κι αν γνωρίζουν τις θεωρίες αυτές, δυσκολεύονται αρκετά στο τι να επιλέξουν ανά περίπτωση.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες επιλέγουμε να χρησιμοποιούμε τον όρο Μαθησιακές Δυσκολίες στα Μαθηματικά (ΜΔΜ), ως μια ευρύτερη έννοια η οποία εμπεριέχει τις δυσκολίες ή ανικανότητες στα Μαθηματικά ανεξάρτητα αν οφείλονται σε εγγενή (π.χ. αναπτυξιακή υστέρηση, ελλείμματα ειδικού ή γενικού τομέα) ή εξωγενή αίτια (π.χ. ανεπαρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία, στάση των μαθητών έναντι του μαθήματος των Μαθηματικών, κοινωνικές πεποιθήσεις, συναισθηματικοί περιορισμοί). Εξίσου σημαντικοί παράγοντες στην έρευνας μας θεωρούνται τόσο οι βασικές γνωστικές δεξιότητες που λαμβάνουν χώρα στη διαδικασία μάθησης των Μαθηματικών, όσο και η ανάπτυξη της κατάλληλης αλληλεπίδρασης που απαιτείται μεταξύ του μαθητή, του δασκάλου και των συμμαθητών του.

Έχουμε αναπτύξει ένα τετραπλό μοντέλο ΜΔΜ (Karagiannakis, Baccaglini-Frank & Papadatos, 2014) το οποίο εμπλέκει τις κύριες υποθέσεις προέλευσης των ΜΔΜ με ένα ολιστικό τρόπο. Οι τομείς του μοντέλου (Επίγνωσης αριθμού, μνήμης, συλλογιστικής και οπτικο-χωρικός) μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη σκιαγράφηση του μαθηματικού γνωστικού προφίλ ενός μαθητή, χάρη στην ειδικά σχεδιασμένη Δοκιμασία ΔΙΔΥΜΑ (Διερεύνηση Δυσκολιών στα Μαθηματικά). Πρόκειται για ένα εργαλείο αξιολόγησης ΜΔΜ (που αναπτύχθηκε από τον Δρ. Γιάννη Καραγιαννάκη) το οποίο αποτελείται από ένα μεγάλο εύρος μαθηματικών δραστηριοτήτων (Karagiannakis & Baccaglini-Frank, 2014). Για την πληρέστερη σκιαγράφηση του γνωστικού προφίλ ενός μαθητή στα Μαθηματικά, θα πρέπει εκτός από την επίδοση του στη  Δοκιμασία ΔΙΔΥΜΑ να συνεκτιμηθούν περαιτέρω ψυχομετρικές μετρήσεις ανά περίπτωση (όπως των υπο-κλιμάκων νοημοσύνης, των επιτελικών λειτουργιών, της συγκέντρωσης προσοχής, ή του φάσματος του Αυτισμού). Η προσέγγιση αυτή είναι στην κατεύθυνσης που επίσης προτείνει το DSM-V.

Έχει καταδειχθεί πως η Δοκιμασία ΔΙΔΥΜΑ πρόκειται για ένα έγκυρο και αξιόπιστο εργαλείο και πως επιβεβαιώνεται το τετραπλό μοντέλο ΜΔΜ το οποίο έχουμε προτείνει (Karagiannakis, Baccaglini-Frank & Roussos, submitted).  Θέλουμε να πιστεύουμε πως τα εργαλεία αυτά θα χρησιμοποιηθούν διεθνώς, ώστε να μπορούν να συγκριθούν ισότιμα τα ευρήματα από ολοένα και περισσότερα δείγματα από διαφορετικές χώρες και ερευνητικές κοινότητες. Τα εξατομικευμένα αυτά γνωστικά προφίλ στα Μαθηματικά (όπως λαμβάνονται σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή) καταδεικνύουν όχι μόνο τις δυσκολίες του μαθητή, αλλά και τα δυνατά του σημεία. Μέσω αυτών των καθοδηγούμενων δεδομένων παρέχεται η δυνατότητα για το σχεδιασμό επιστημονικά τεκμηριωμένων τεχνικών παρέμβασης (δες Karagiannakis & Coοreman, 2014).

Ο σχεδιασμός και η μελέτη διδακτικών παρεμβάσεων,  καθοδηγούμενων από τα δεδομένα των εξατομικευμένων γνωστικών προφίλ στα Μαθηματικά, αποτελεί βασικό στόχο των σχεδιαζόμενων μελετών μας. Πιο συγκεκριμένα, διερευνάμε τη δυνατότητα κατασκευής θεωρητικών πλαισίων στα οποία  υιοθετούνται υπάρχοντα αλλά και σχεδιάζονται νέα διδακτικά εργαλεία και δραστηριότητες (Baccaglini-Frank & Scorza, 2013; Baccaglini-Frank, Antonini, Robotti, Santi, 2014; Santi & Baccaglini-Frank, in press) τα οποία ανταποκρίνονται  στα αντίστοιχα μαθηματικά γνωστικά προφίλ των μαθητών. Με αυτό μας το εγχείρημα ευελπιστούμε να διασχίσουμε τα μέχρι στιγμής αυστηρά όρια των διαφορετικών ερευνητικών πεδίων που δραστηριοποιούνται στη μελέτη των δυσκολιών στα Μαθηματικά, καλλιεργώντας κοινό έδαφος διεξαγωγής έρευνας και διαλόγου μεταξύ των εμπλεκόμενων επιστημονικών κοινοτήτων.

• Baccaglini-Frank, A., Antonini, S., Robotti, E., & Santi, G. (2014). Juggling reference frames in the microworld Mak-Trace: the case of a student with MLD. Research Report in Nicol, C., Liljedahl, P., Oesterle, S., & Allan, D. (Eds.), Proceedings of the Joint Meeting of PME 38 and PME-NA 36,Vol. 2 (pp. 81-88). Vancouver, Canada: PME.

• Baccaglini-Frank, A., & Scorza, M. (2013). Preventing Learning Difficulties in Early Arithmetic: The PerContare Project. In T. Ramiro-Sànchez & M.P. Bermùdez (Eds.), Libro de Actas I Congreso Internacional de Ciencias de la Educatiòn y des Desarrollo (p. 341). Granada: Universidad de Granada.

• Karagiannakis, G., Baccaglini-Frank, A., & Papadatos, Y. (2014). Mathematical learning difficulties subtypes classification. Frontiers in Human Neuroscience, 8:57, doi:10.3389/fnhum.2014.00057.

• Karagiannakis, G., & Coreman, A. (2014). Focused intervention based on a classification MLD model. In S. Chinn (Ed.), The Routledge International Handbook of Dyscalculia and Mathematical Learning Difficulties (pp. 265-276). London: Routledge

• Karagiannakis, G., & Baccaglini-Frank, A. (2014). The DeDiMa Battery: A Tool for Identifying Students’ Mathematical Learning Profiles. Health Psychology Review, 2(4), doi: 10.5114/hpr.2014.46329

• Karagiannagis, G., Baccaglini-Frank, A., & Roussos, P. (submitted). Detecting difficulties in Mathematics through a fourfold model (working title). Journal for Reasearch in Mathematics Education.

• Santi, G., & Baccaglini-Frank, A. (in press).Possible forms of generalization we can expect from students experiencing mathematical learning difficulties. PNA, Revista de Investigaciòn en Didàctica de la Matemàtica, Universidad de Granada, España.